nie zdawać sobie sprawy z czegoś

* * *

1. ( fakt) affair, matter; sprawy rodzinne family matters; sprawy zawodowe business; sprawy codzienne everyday concerns; sprawy państwowe public affairs; nie wtrącaj się do cudzych spraw mind your own business; jak się mają sprawy? where l. how do things stand?; ruszyć sprawę z miejsca get things going; gorsza sprawa, że... what's worse...; niepokojąca sprawa matter of concern; delikatna sprawa touch-and-go; niezałatwiona sprawa loose end; pilna sprawa urgent matter; przegrana sprawa lost cause; nieczysta sprawa shady business; omawiana sprawa issue l. matter under discussion; inna sprawa, że... not to mention that...; to załatwia sprawę that settles it; sprawa jest oczywista no doubt about it, it's (pretty) straightforward; sprawa honoru matter of honor; sprawa wagi państwowej matter of the state, pressing issue; sprawa urzędowa official business; sprawa otwarta open question; sprawy sercowe affairs of the heart; na dobrą sprawę as a matter of fact, strictly speaking, to tell the truth; zdać sprawę z czegoś render an account of sth, report on sth; zdać sobie jasno sprawę z... take sth in, be well aware of sth, awake to sth; zdałem sobie sprawę, że... I realized that..., it occurred to me that...; władze zdały sobie w końcu sprawę z rozmiaru problemu authorities finally awoke to the extent of the problem; nie zdawać sobie sprawy z czegoś be unaware l. unconscious l. ignorant of sth; pokpić sprawę blow it; przeczekać sprawę let things lie, lie low; zakończyć sprawę call it quits; zaciemniać sprawę fog l. cloud l. confuse the issue; zajmować stanowisko w sprawie take a stand on an issue; to jego sprawa it's his problem l. business; to nie twoja sprawa (it's) none of your business, mind your own business; to nie moja sprawa it's not my business l. concern; to sprawa kilku dni it's a matter l. question of a few days; to poważna sprawa this is no laughing matter; to sprawa przesądzona there's nothing I(you etc.) can do about it; sprawa życia i śmierci a matter of life and death; to całkiem inna sprawa that's a different kettle of fish, it's an altogether different matter; zająć się sprawą... address the issue of...; komplikować sprawę make things difficult; pogarszać sprawę make things l. matters worse, rub salt into the wound; to przesądza sprawę that settles it; załagodzić sprawę pour oil on the waters l. on troubled waters; stawiać jasno sprawę be clear about sth; nie dostrzegać istoty sprawy miss the point; zostawić sprawę w spokoju drop the matter, let the matter rest; porządkować swoje sprawy set l. put one's own house in order, order l. settle one's affair przejść do sedna sprawy get down to the point; sedno sprawy the heart l. crux of the matter; sprawy nie układają się najlepiej things are not going right.

2. ( interes) business; mam do pana sprawę I have a favor to ask of you; nie mam do niego żadnej sprawy I have no business with him; zwracać się do kogoś w jakiejś sprawie approach l. turn to sb about sth; sprawa niecierpiąca zwłoki urgent matter; zrób coś w tej sprawie do sth about it; kilka spraw do załatwienia a few things to attend to; wziąć sprawę w swoje ręce take matters into one's hands; mieć mnóstwo spraw na głowie have a lot on one's mind, have many things to take care of; przedyskutować wiele spraw cover a lot of ground, discuss many issues; doprowadzić sprawę do końca tie up the loose ends, bring the matter to an issue; mam jeszcze kilka spraw do załatwienia I still have a few errands to do l. run; mieć inne/ważniejsze sprawy na głowie have other/bigger fish to fry; nie ma sprawy pot. no problem, (it's) no big deal, forget it, it's no trouble at all; Ministerstwo Spraw Zagranicznych the Ministry of Foreign Affairs; US the Department of State; Br. the Foreign Office; Ministerstwo Spraw Wewnętrznych the Ministry of Internal Affairs; US the Department of Homeland Security; Br. the Home Office; sprawy wewnętrzne/zagraniczne home/foreign affairs.

3. lit. (= wzniosły cel) cause; sprawa wielkiej wagi matter of great importance; poświęcić się dla sprawy sacrifice o.s. for the cause; walczyć o wspólną sprawę fight for the common cause; słuszna sprawa fair cause; bronić słusznej sprawy defend a good cause; zrobić coś dla dobra sprawy do sth towards promoting the cause.

4. prawn. case; sprawa cywilna civil case; sprawa karna criminal case; sprawa rozwodowa divorce case; prowadzić sprawę ( o inspektorze policji) be on the case; wygrać/przegrać sprawę win/lose a case; umorzyć sprawę discontinue proceedings; załatwić sprawę polubownie settle a case out of court; oddać sprawę do sądu go to court; wytoczyć komuś sprawę take legal action against sb, bring an action against sb.

- prawo nowożytne modern law

- prawo polskie/francuskie Polish/French law

- reguły a. normy prawa legal norms a. principles

- rządy prawa the rule of law

- zgodnie z prawem in accordance with a. according to the law

- zgodnie z polskim prawem under Polish law

- zgodnie z duchem i literą prawa in accordance with the spirit and the letter of the law

- wbrew prawu against the law, contrary to the law

- stosować się do przepisów prawa to abide by a. obey the law

- złamać prawo to break the law

- być niezgodnym z prawem a. wbrew prawu to be against the law

- uznać przerywanie ciąży za niezgodne z prawem to criminalize abortion

- działać w granicach prawa/niezgodnie z prawem to operate within/outside the law

- stać ponad prawem to be above the law

- wejść w konflikt z prawem to fall foul of a. to come into conflict with the law

- wyjąć kogoś spod prawa Hist. to outlaw sb

- człowiek wyjęty spod prawa Hist. an outlaw

- w imieniu prawa in the name of the law

- w obliczu prawa in the eyes of the law

- w majestacie prawa iron. in all the majesty of the law iron.

- nieznajomość prawa nie zwalnia od odpowiedzialności ignorance of the law is no excuse a. defence, ignorance is no defence

- prawo drakońskie Hist. Draconian law

- drakońskie prawa a. prawo przen. draconian measures

- zbiór praw a legal code a. code of laws

- system praw a system of law, a legal system

- uchwalać a. stanowić prawa to enact a. make laws

- uchwalić prawo to pass a. adopt a law

- uchylić prawo to revoke a. rescind a law książk.

- naruszyć a. złamać prawo to violate książk. a. break a law

- prawo o spółdzielczości/środkach masowego przekazu a law on the cooperative movement/on the mass media

- nowe prawo wchodzi w życie a. obowiązuje od 1 maja the new law comes into effect on a. applies as of 1 May

- prawo o stowarzyszeniach wygasa a. traci moc 31 grudnia the law on association lapses on a. as of 31 December

- wydział prawa a law faculty

- student/studentka prawa a law student

- studiować prawo to study a. read law

- ukończyć prawo to graduate in law

- prawa człowieka/zwierząt human/animal rights

- działacz/kampania na rzecz obrony praw zwierząt an animal rights activist/campaign

- prawa kobiet women’s rights

- prawa publiczne/obywatelskie public/civil rights

- prawa małżeńskie/rodzicielskie marital/parental rights

- prawa i obowiązki obywatela civil rights and duties

- prawo własności proprietorship, ownership

- prawa spadkowe inheritance rights

- prawa miejskie a (town/city) charter

- nadać/odebrać prawa miejskie to grant/revoke a town/city charter

- uczestniczyć w zebraniu bez prawa głosu to take part in a meeting without the right to vote

- prawo pierwszeństwa przejazdu the right of way

- równe prawa equal rights

- prawo do emerytury pension rights

- prawo do pracy/do strajku the right to work/to strike

- mieć prawo do corocznego urlopu/do emerytury to be entitled to annual leave/to a retirement pension

- mieć prawa do książki to have a. hold the copyright on a. in a. for a book

- mieć prawo do ekranizacji powieści to own the film rights to a novel

- mieć prawo coś zrobić to have the right a. to be entitled to do sth

- ona nie ma prawa tak cię traktować she has no right to treat you like that

- masz pełne prawo odmówić you have every right to refuse

- kto ci dał prawo mnie krytykować? what gives a. who gave you the right to criticize me?

- rościć/zastrzec sobie prawo do czegoś to claim/reserve the right to sth

- nabyć/utracić prawo do czegoś to gain a. acquire/lose the right to sth

- zrzec się prawa do czegoś to relinquish a. renounce one’s right to sth książk.

- przyznać komuś prawo do czegoś to grant sb the right to sth

- odmówić komuś prawa do czegoś to deny sb the right to sth

- pozbawić kogoś prawa wykonywania zawodu to deprive sb of the right to practise their profession, to ban sb from practising a profession

- upominać się o swoje prawa a. dochodzić swoich praw to demand a. claim one’s rights

- jakim prawem? by what right?

- jakim prawem wtrącasz się w moje sprawy? who gave you the right to interfere in my affairs?

- wszelkie prawa zastrzeżone all rights reserved

- wywiad publikowany na prawach wyłączności an exclusive interview

- na równych prawach on equal terms

- ona jest tu na prawach domownika she’s treated here as one of the family

- prawo łaski the prerogative of mercy

- skorzystać z prawa łaski to pardon, to be pardoned

- zdawać/zdać egzamin na prawo jazdy to take/pass one’s driving test

- chodzić na kurs prawa jazdy to take driving lessons

- prawa naturalne/ekonomiczne/społeczne natural/economic/social laws

- prawa fizyczne/natury the laws of physics/nature

- odkryć/sformułować prawo to formulate a law a. principle

- podlegać prawom materii/przyrody to be subject to the laws of matter/nature

- na prawo od budynku jest sad to the right of the building there’s an orchard

- na prawo jest a. widzicie ratusz to a. on your right is a. you can see the town hall

- iść/skręcić w prawo a. na prawo to go/turn right

- skręć w pierwszą (ulicę) w prawo take the first (street to the) right

- na prawo patrz! Wojsk. eyes right!

- na prawo i (na) lewo (wszędzie) everywhere; right and left and centre pot.

- szastał pieniędzmi na prawo i lewo he was spending money right, left and centre pot.

- puszczała się na prawo i lewo pot. she slept around a lot pot.

- w prawo i w lewo (na wszystkie sposoby) in every possible way

- zwrot na prawo a turn to the right

- być na prawo od kogoś to be to the right of sb

- być na prawo od centrum to be right of centre

- z prawa rozciągały się pola to the right, there were fields

- z prawa i z lewa from all sides

- □ prawa kardynalne Hist. cardinal laws

- prawo administracyjne administrative law

- prawo autorskie copyright law

- prawo biogenetyczne recapitulation theory; Biol. palingenesis

- prawo bliższości Hist., Prawo (the right of) primogeniture

- prawo budowlane building code

- prawo chełmińskie Hist., Prawo Chełm Law (a charter defining terms under which Polish towns were incorporated, modelled on the Magdeburg Law)

- prawo ciążenia Newtona Fiz. Newton’s law of gravitation

- prawo cywilne civil law

- prawo doraźne Prawo summary justice

- prawo drogowe Prawo the rules of the road, the Highway Code GB

- prawo finansowe a. skarbowe revenue law

- prawo handlowe commercial a. trade law

- prawo kanoniczne a. kościelne canon a. church a. ecclesiastical law

- prawo karne Prawo criminal law

- prawo karne wykonawcze penal law

- prawo karne skarbowe penal revenue law

- prawo lokalowe housing law

- prawo łowieckie game laws

- prawo magdeburskie a. niemieckie Hist., Prawo Magdeburg Law

- miasto na prawie magdeburskim a town chartered according to the Magdeburg law

- prawo mennicze Hist. minting rights

- prawo międzynarodowe international law

- prawo Murphy’ego Murphy’s a. Sod’s pot., żart. Law

- prawo obywatelstwa right of citizenship

- prawo państwowe constitutional law

- prawo Parkinsona Parkinson’s law

- prawo pracy labour legislation, employment legislation

- prawo prasowe press legislation

- prawo probiercze assay law

- prawo procesowe adjective a. procedural law

- prawo rodzinne family law

- prawo rzymskie Roman law

- prawo składowe a. składu Hist. the right of storage

- prawo wartości Ekon. the law of value

- prawo wojenne law of war

- prawo wyborcze electoral a. election law

- bierne prawo wyborcze eligibility to stand for election, right to be elected

- czynne prawo wyborcze voting rights, suffrage, franchise

- powszechne prawo wyborcze universal suffrage a. a universal franchise

- prawo wyborcze dla kobiet women’s suffrage

- prawo zwyczajowe common law, custom

■ psie prawo pot. bounden duty przest.

- wilcze prawo a. prawo dżungli a. pięści the law of the jungle

- albo w prawo, albo w lewo you can’t have your cake and eat it